Kripto aleminde adını sıklıkla duyduğumuz BEP-95, bir Binance Geliştirme Önerisi olarak ifade edilebilen bir terim olarak karşımıza çıkar. Dijital yatırımla ilgilenen her bireyin bilmesi gereken BEP-95 nedir, Binance Smart Chain açısından ehemmiyeti nedir, yönetişimi nasıl sağlanır gibi soruların cevaplarını bu yazımızda rahatlıkla bulabilirsiniz.
BEP-95 Nedir?
Dijitalleşmeyi sürdüren dünyanın her geçen gün hayatı daha kolay hale getirmesi insanların yaşam kalitesini artıran mühim bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. Hayatı daha yaşanılabilir kılması bakımından pek çok gereksinim dijital platformlara taşınmaya başlanmıştır. Alışveriş, fatura ödeme, randevu alma, eğitim, iş, kişisel gelişim ve daha pek çok işlem sanal ortamda gerçekleştirilebilir hale getirilmiştir. Yatırım da bunlardan biri konumundadır.
Sanal ortamda yatırım yapılması yüzbinlerce yatırımcının ilgisini çekmeyi başarmıştır. İnsanlar dijital olarak yatırım yaparak daha kolay bir biçimde kazanç elde etmeyi sağlayabilmektedir. Sanal yatırım alanı, ilgililerce merak konusu olan ve araştırılan bir meseledir. Bu alanda türetilmiş olan terimlerin öğrenilmesi, dijital yatırımın çok daha bilinçli bir biçimde yapılmasına olanak tanıyacaktır. Üstelik yatırımcılar daha az risk alarak işlem yapacaklardır.
Dijital yatırım alanında hem çalışan bireylerin hem de yatırımcıların aralarında ortak bir dil oluşturulmuş durumdadır. Bu dil söz konusu alanın daha verimli bir hale getirilmesini sağlamıştır. Sanal yatırım alanında türetilmiş olan terimlerden biri de BEP-95 olarak isimlendirilir. BEP-95 Binance Evolution Proposal sözcüklerinin kısaltılmış versiyonudur.
Binance Evolution Prosopal 95, BNB Smart Chain’e yani BSC’ye gerçek zamanlı yakma sistemi getirmekte olan bir Binance Geliştirme Önerisi olarak tanımlanabilir. BEP-95 BNB Smart Chain’de yer alan doğrulayıcıların her bir blokta topladıkları gas ücretlerinin bir bölümünün yakılmasını tavsiye eden bir geliştirme tavsiyesidir. Bu geliştirme tavsiyesi BNB’nin token ekonomisini geliştirmeyi ve aynı zamanda ağın merkeziyetsiz hale kavuşmasını amaçlar.
Binance Evolution Prosopal standartlarının bir yenisi olarak kabul edilmekte olan BEP-95, Binance adı altında kurulmuştur. Binance Smart Chain adına yenilikçi bir ekonomik model geliştiren BEP-95, bunun yanı sıra BNB’nin çok daha dinamik bir yapıya kavuşturulmasına da öncülük etmektedir.
Binance Smart Chain’de toplanmış olan gas ücretlerinin ağın yönetişim sistemi tarafından belirlenen sabit bir oranını yakmayı planlayan BEP-95’tir. Token yakımının BNB’nin 1 milyon BNB’lik hedefe eriştikten sonra da süreceği ifade edilmektedir. Bunun yanı sıra token arzının söz konusu yakımlar vasıtasıyla azaltılmasının BNB fiyatını artı yönde etkileyeceği ve aynı zamanda yukarı taraflı baskı oluşturacağı tahmin edilmektedir.
Delagatörlerin ve doğrulayıcıların almış olduğu BNB miktarını BEP-95’in azalttığı da görülmektedir. BEP-95’in bunu yapabilmesi için her bir bloğun gas ücretini toplaması ve iki smart sözleşme arasında pay etmesi gerekmektedir. Bunları şu iki madde altında açıklamak mümkündür:
Sistem Ödülü Kontratı
Gas ücretlerinin 1/16’sı en fazla 100 BNB’ye erişinceye dek Sistem Ödülü Kontratı’na gitmektedir. Söz konusu kontratta yer alan BNB’ler zincirler arası paket sübvansiyonları biçiminde kullanılacaktır.
ValidatorSet Kontratı
Sistem Ödülü Kontratı’ndan geriye kalmış olan gas ücretleriyse ValidatorSet Kontratı’na aktarılmaktadır. BNB Beacon Chain vasıtası ile ağda yer alan doğrulayıcılara ve delegatorlere dağıtılmaktadır. Yakımın sağlanabilmesi adına ValidatorSet Kontratı burnRatio isimli bir değişken barındırır. Ağda çıkarılmış olan her bir bloktan sonra bir doğrulayıcı gas ücretlerini smart sözleşmelere ileten bir sözleşme imzalar.
Söz konusu miktar gas ücreti burnRatio oranıyla çarpılmak suretiyle hesaplanır ve ardından hesaplanmış olan miktar yakım cüzdanına iletilir. Ağ üzerinde burnRatio değişkeninin başlangıç için %10 değerinde ayarlandığı bilinmektedir.
BEP-95’in Binance Smart Chain Açısından Önemi
BNB, tasarımsal açıdan deflasyonist bir tokendir. Deflasyonun açılımı ise çoğunlukla piyasada fiyatların belirli bir zaman aralığında devamlı olarak düşüş göstermesi durumudur. Yani enflasyonun tersi olarak da nitelendirilebilir. BNB, bununla birlikte herhangi bir madencilik algoritması barındırmamaktadır. Bu şekilde de yeni BNB’lerin üretimi sağlanamaz. BNB arzı Binance’nin uygulamakta olduğu token yakım planlaması ile sürekli olarak düşürülür.
Validatörler madencilikle değil de BNB stake etmek suretiyle işlemleri doğrular ve GAS işlem ücretleriyle ödüller kazanır. BEP-95 protokolü Binance Smart Chain tarafından uygulamaya konulacak yeni bir mekanizma olarak değerlendirilir. Validatörler aracılığı ile toplanmakta olan GAS işlem ücretlerinin belirli bir bölümünün yakılarak BNB’nin değerlenmesi; bununla birlikte sistemin çok daha esnek hale getirilmesi planlanmaktadır.
BEP-95 ile validatörler ilerleyen süreç içerisinde yönetişimle yakın oranın ne kadar olacağını belirleyeceklerdir. BNB yakımlarının artışı validatörlerin kazanacağı BNB ödüllerinin azalması manasını taşımaktadır. Buna rağmen toplam arzda yaşanan düşüş BNB’nin değerini yükseltecek ve bununla birlikte validatörler adına gerçek bir kayıp durumu yaşanmayacaktır.
BEP-95 Yönetişimi
Yeni uygulanacak olan BEP-95 protokolü sayesinde daha önce de sözü edildiği üzere BNB yakım süreçlerinin hız kazanması hedeflenmektedir. Bu yakım oranının belirlenmesi için Binance Smart Chain’in validatörleri arasında BNB stake miktarlarına bakılarak oylama hakkı mevcuttur.
Yönetişim süreci bizzat Binance Chain üzerinden gerçekleştirilecektir. Her bir topluluk mensubu arzu ettiği biçimde bir yakım oranı tavsiyesinde bulunacaktır. Tavsiyelerle birlikte bu oran oylamaya sunulacaktır. Bir mensubun yakım oranı teklifi beyan edebilmesi içinse en az stake etmesi gereken tutar 2000 BNB olarak kabul edilmiştir.
Oylama sırasında validatörlerin BNB’leri sisteme yönlendirilecektir. Stake miktarları göz önüne alınarak oy oranları belirlenmiş olacaktır. Oylama işlemi sona erdiği zaman her bir validatör BNB’lerini geri alabilecektir. Bu sayede ilerleyen zamanlarda BEP-95 ile hangi oranda BNB yakımı gerçekleştirileceği belirlenmiş olacaktır.
