Konuya ilişkin olarak Bitcoin ile zihinsel kölelik durumunun yavaş yavaş son bulduğunu, bu sayede özgürleştirilmiş kimliklere de kavuşma fırsatı yakalanabildiğini söyleyebiliriz.

Tarih, hem geçmişin öğretmeni hem de geleceğin inşasında önemli bir faktör olduğundan, geçmişe saygı duyulması önemlidir.  Tarihteki ilk web, makineleri birbirine bağlamak üzerine kurulmuştu. Sosyal medya ve oyun kategorilerinin ilk mühendisleri, dijital sınırları insanlar aracılığıyla arayüze kavuşturan makineden insana tasarım prototipine ihtiyaç duyulduğunu tespit ettiler.

Endüstri döneminden kalma bir düşünce ve eski bir tasarımı günümüz teknolojisine uyarlama eğilimlerini göz önünde bulunduralım. Bu durumda özgürleştirilmiş kimliklere kavuşmak için yeni bir arayüz ihtiyacının kaçınılmaz olduğunu, geliştirilen teknolojileri doğrulamak adına bir şekilde kullanıcıları davranışsal ölçütlerin tespit edilmesi gerektiğini görüyoruz. Fakat bunun nasıl yapılabileceği, Bitcoin ile zihinsel kölelik durumunun nasıl ortadan kaldırılacağı ise bir soru işareti olarak karşımıza çıkıyor.

Bitcoin ile zihinsel kölelikten özgürleştirilmiş kimlikler 1900’lü yılların ilk yarısında psikolog BF Skinner tarafından davranışçı edimsel koşullama teorisi ortaya atılmıştır. Bir tür davranışsal koşullandırma metodolojisi olan bu teori, dijital kısıtlamalara büyük ölçüde ayak uydurdu. Mühendislerin yapmış olduğu ikili hesaplamalara göre davranışçı edimsel koşullama bir makine-insan arayüzünün temelini oluşturabiliyor. Üstelik yine bu hesaplamalarda insanların davranışsal sonuçlarını ölçülebilir şekilde tasarlayabilmek mümkün görünüyor.

Bitcoin ile zihinsel kölelikten özgürleştirilmiş kimlikler elde edebilme konusunda pek çok mühendis ve şirket yönetimi, popüler düşünce ve davranışların manipüle edilebileceğini hatta gerektiğinde yönetilebileceğini keşfetti. Bu keşif her ne kadar önemli bir avantaj olarak değerlendirilse de tepkisiz kalması mümkün değil. Günümüzde Facebook ve çeşitli sosyal medya yönetimlerinin katılım tasarımları, popüler olan sosyal ve davranışsal manipülasyonları açısından çeşitli kongre oturumları gerçekleştirdiğini görüyoruz.

Bununla beraber oyun firmalarına tasarımların bağımlılığa neden olduğu gerekçesiyle milyon dolar değerinde davalar açıldığı da ortada. Bu durumu davranışsal ve zihinsel manipülasyonlar açısından düşünelim. Merkezi tasarımın merkeziyetsiz Bitcoin projesinde üst üste getirilmesini isteyip istemediğimiz konusunda net bir karara varmamız son derece önemlidir.

Bitcoin ile Zihinsel Kölelikten Sonra İçsel Motivasyon

İşletme yönetimi gurusu Peter Drucker ölçülemeyen şeyin yönetilemeyeceğinden bahsediyor. Bu durumu en yakın haliyle açıklamaya çalışalım. BF Skinner tarafından geliştirilen edimsel koşullanma bir çeşit ödül ve ceza programıdır. Bu program sayesinde dışsal ödül teşvik ve takviyesiyle beraber davranış değişikliği sağlanabiliyor.

Diğer yandan bu yöntem, beklenen davranışsal sonuçlara ulaşabilmek için psikolojik kişiye açıdan rüşvet vermenin en iyi yolu olarak da değerlendiriliyor. Davranış değişikliği çoğu zaman evcil hayvanların eğitimi konusunda başarılı olabiliyor. Fakat hem karışık hem de nüanslı insan düşüncelerini değiştirebilme konusunda sınırlı bir etki gösterebiliyor. Buna rağmen BF Skinner’ın bu teorisi, ilk insan etkileşimi mühendislerinin ihtiyaç duydukları tasarıma birebir ayak uydurabiliyor.

Bazı zamanlarda “oyun mekaniği” şeklinde ifade edilen edimsel koşullandırma, çağdaş etkileşim tasarımının temel yapı taşı olarak değerlendirilebiliyor. Bu durumda eşsiz bir zenginliğe sahip olan insanların dijitalleşen ve standartlaşan endüstri çağının merkezi bir konuma gelebilmesi için kendini daraltıp bükmesi gerekiyor.

İnsanların kendilerinde değişiklik yapması yerine edimsel koşullandırma teorisini tersine çevirerek bireysel hale getirilen kullanıcı tecrübelerini daha güçlü kılmak yeterli olacaktır. Bu sayede teknolojisinin eşsiz olan her bir insana uyum sağlaması mümkün olurken, aynı zamanda zenginleşip gelişmesi de sağlanabilir. İnsanların her birinin, kendi kaderini tayin etme konusunda temel bir hakka sahip olduğunu unutmaması gerekir.

İçsel ve Dışsal Motivasyon Arasındaki Farklılıklar

Bitcoin ile zihinsel kölelikten kurtulabilmek konusunda içsel ve dışsal motivasyon oldukça önemlidir. Günümüzde pek çok insan için merak konusu haline gelen bu motivasyonların farklılıkları da merak edilir. İçsel ve dışsal motivasyon farklılıklar şunlardır:

• Adından da anlaşıldığı üzere içsel motivasyon tamamen kişinin içinden gelerek kendi kendini motive edebilir.
• İçsel motivasyon uzun ömürlü olup, kendisini devam ettirebilir.
• İçsel motivasyon cesareti beslerken, aynı zamanda kişinin kendi kaderini etkilemeye de yardımcı olur. Üstelik bu durum Bitcoin ethosuna uyum sağlayabiliyor.
• Dışsal motivasyon ise içsel motivasyondan farklı olarak uzun süreli değildir.
• Dışarıdan gelecek olan ödül ve teşviklerden destek alır.
• Dışsal motivasyon çoğu zaman ölçüm ve ceza yöntemlerine dayanır.

Günümüzde sıklıkla karşılaştığımız davranış değişikliği tasarımı, ölçü, ödül ve düşünce değişikliklerinin dışarıdan doğrulanmasıyla yakından ilişkilidir. Kullanıcı katılımları pek çok kez olumlu yönde etki gösterirken, bu durum çoğu zaman kısa vadeli bir etki olur. Ryan, Deci ve diğerlerinin yapmış olduğu araştırmalar, insan davranışlarını değiştirme konusunda dışsal motivasyonun uzun vadeli bir fayda sağlamadığını ortaya koyuyor. Buna rağmen davranışçı edimsel koşullanma teorisi bir tür tasarım modeli olarak kullanılmaya devam ediyor.

Genellikle kendi kendini motive eden, kendi kendine oluşturulan ya da kendi kendine devam eden içsel motivasyon, insanların yaparken zevk aldıkları şeyi belirlemesi ve daha cesaretli olması konusunda esas olan bir yöntemdir. İçsel olarak gelen bu yönlendirme sayesinde insanların kendisini zihinsel rahatsızlıklardan, olumsuz davranışlardan kurtarabilmesi ve Bitcoin ile zihinsel kölelikten özgürleştirilmiş kimliklere kavuşabilmesi adına önemli bir anahtardır.

İnsana özgü içsel motivasyon dürtülerini tespit etmek, geliştirmek ve günümüz katılım tasarımına uyarlamak yine özgürleştirilmiş kimliklerin oluşturulmasına önemli bir katkı sağlayacaktır. Böyle bir yöntemle eşi benzeri olmayan her bir bireyden başlanarak, merkezsiz P2P yaratıcı ekonomisiyle Rönesans 2.0’ın Bitcoin üzerine inşa edilmesi planlanıyor.