Kripto para sistemlerinin çalışma prensipleri içinde ortaya çıkan kavramlar arasında olan çift harcama ya da double spending, kripto takipçilerinin çok fazla merakını çekiyor. Peki çift harcama, double spending nasıl gerçekleşir?
Hem çift harcama hem de kripto para birimlerinde karşılaşılabilecek tehlikelerle ilgili bilgileri paylaşmaya başlayalım…
Çift Harcama Nasıl Gerçekleşir?
Blockchain ağları, dağıtık defter üzerine ilave edilen her işlemi doğrulayarak çift harcama olasılığına karşı koruma sağlar. Bitcoin gibi, Proof of Work olarak bilinen iş kanıtı konsensüs algoritmasından yararlanan ağlarda işlemler, madencilerin verdiği onayla zincire ilave edilir. Onay aşamasında Bitcoin işlemleri benzersiz bir hash kodu eşliğinde imzalanır ve blok içinde yapılan transferler arasında yerini alır.
Aynı işlem bir defa daha gerçekleştirilmeye çalışıldığında node olarak ifade edilen düğüm yani doğrulayıcı bilgisayarlar işlemin sahteliğini tespit ederler.
Çift harcama olasılığına karşı yeterli derecede tedbir alınmaması halinde, ilgili protokolün itibarı zarar görür. Dijital varlıkların birden fazla nokta üzerinde harcanıp harcanmadığı bilinmediğinde varlığın değerinde de bu olumsuzluktan ötürü etkilenme meydana gelir.
Bitcoin Ağında Çift Harcama
Normal durumda Bitcoin ağı üzerinde çift harcama yapmanın imkanı kolay kolay bulunmaz. Çünkü blockchain üzerindeki her transfer işlemi 6 doğrulayıcının onayına sunulur ve zincire bir eklemede bulunulduğunda geri dönüş olmaz.
Art niyetli bir kullanıcı, daha önce gerçekleşmiş bir işlemi, yapılmamış gibi göstererek aynı varlığı bir kere daha kullanmak istediğinde zincir verileri geri döndürmesi gerekmektedir. Ancak bu işlemin yapılması için çok büyük ölçekte hash gücüne ihtiyaç duyulur.
Çift Harcama Kripto Paralarda Mümkün mü?
Blockchain ağı üzerinde gerçekleşen işlemlerde çift harcama amacıyla aynı varlığı değişik kullanıcılara aynı anda gönderecek şekilde çelişkili işlem oluşturma olasılığı bulunur. Buna Race Attack yani Yarış Saldırısı ismi verilir.
Örneğin; bir ticaret işleminde ödemeyi kripto para ile alan kişi, onay sürecini beklemeden ürün satışını yaptığında çift harcama riski ortaya çıkmış olur. Yeterli onay sayısını alamamış ve bundan ötürü zincire kalıcı olarak ilave edilmemiş bir işlemin ret görme veya geri alınma olasılığı bulunur. Böyle bir durumda transfer işlemi gerçekleşmez ve kullanıcı, kripto parayı bir kere daha harcayabilir.
%51 Saldırısıyla Çift Harcama
Açık blockchain ağının büyük bir kısmının bir tek kişi ya da grup tarafından ele geçirilmesi ve işlemlerin manipüle edilmesine %51 saldırısı veya Attack %51 ismi verilir. Bitcoin ağından örnek verecek olursak teorik olarak ağın hash oranının çoğunluğunu elinde bulunduran kişi, işlem onay gücüne sahip bulunur ve çift harcama yapma imkanı elde eder.
Bitcoin ağına %51 saldırısı düzenlenmesinin teorik olarak mümkün, ancak pratikte uzak ihtimal olduğunu söyleyebiliriz. Bitcoin blockchain ağının büyüklüğü ve gereksinim duyduğu işlem gücünün büyük ölçüde olması bu saldırıyı daha da fazla zorlaştırır.
Kripto Para Sistemlerindeki Tehlikeler
Kripto paraların yaygınlık elde etmesinin yanında bu para birimlerinin dayandığı sistemlerin içinde bazı teknik risklerin bulunduğu da biliniyor. Ancak her finans yatırımında bulunan kâr-zarar riskinin dışında teknik bir riskin bulunması, kripto yatırımcılarını konu hakkında araştırmaya yönlendiriyor.
Yazımızda bahsettiğimiz çift harcama durumunun yanında en yaygın bilinen risklerden biri, şifrelerin kaybedilmesi ya da başkasının eline geçmesidir. Böyle bir durumda hesapla birlikte bütün kazancın kaybedilmesi ya da cüzdandaki varlığın başkasının kontrolüne geçmesi durumu ortaya çıkabilmektedir.
Kripto para birimleri üzerinden yatırım yapılacağı sırada kâr elde edilebileceği gibi zarara uğramak da hesaba dahildir. Bu klasik piyasalarda da geçerli bir durumdur. Ancak kripto para piyasalarındaki risklerin teknik boyutu daha öne çıkmaktadır. Bu açıdan kripto yatırımcılarının geniş bir araştırma yaparak yatırım yolculuğuna çıkması ve kripto platformlarındaki hareketlerinde heyecana kapılmadan bilgiyle karar almaları daha sağlıklı olacaktır.
Dolandırıcılara Karşı Tedbir
Kripto paraların çok fazla yatırımcı çekmesiyle birlikte farklı borsa platformları üzerinden alım satım yapılması durumu ortaya çıkmıştır. Ancak bu durumda çok dikkatli olmak gerekir. Yakın zamanda bu konuyla ilgili kötü tecrübeler yaşandığı görüldü.
Kripto para borsaları üzerinden alım satım işlemleri yaparken risk ve tehlikelere karşı dikkatli olunması, ileride oluşabilecek olumsuz durumlara fırsat tanımayacaktır.
Bilinen hile ve tuzaklara karşı kripto şifrelerinin unutulmaması ve kaybedilmemesi büyük önem taşır. Böyle bir durumla karşılaşıldığında hesaba ulaşılmaması ya da hesabın başkasının eline geçerek tüm varlıkların kaybedilmesi gibi kötü bir ihtimal ortaya çıkacaktır.
Yazımızdaki bilgi ve uyarıların bir yatırım önerisi olmadığını belirtip herhangi bir dijital yatırım için geniş kapsamlı bir araştırmanın yapılmasının daha verimli sonuçlar vereceğini söylemeyi faydalı görüyoruz. Çünkü kripto ortamı heyecanlı hareketlerin değil, mantıklı oyunların öne çıktığı bir ortamdır.
