Defi çarkları, Bitcoin vb. herhangi bir merkeze bağlı işlem yürütmeyen, bir merkez bankası aracılığıyla üretilme yapılmayan ve karar vericilerin de üstünde imtiyaz hakkı olmayan sistemler DeFi’ın örneklerini var etmektedir.

DeFi çarkları için dikkat edilmesi gereken bir nokta ise finansal araçlar içerisinde bulunan ve hepsi içinde sadece parayı göndermeye ve parayı almaya kurulu olmadan çalışma sürecinde kapsama girer. Bu nedenle DeFi, bunlardan daha fazlasını içeriğinde bulundurur. DeFi’a başlamak zor bir uğraştır. B yapı bünyesine giriş yapacak yatırımcılar için sade ve pratik bir yaklaşım oluşturmak bu konuda zorunludur. Tam olarak dört ana çarkı mevcuttur. Bunlar;

• Tokenlaştırma,
• Borsalar,
• Borç alma
• Borç verme,
• Merkezi olmayan otonom organizasyonlardır.

DeFi Çarkları Tokenlaştırma, Borsaları

DeFi çarkları, ana çarklar içerisinde tokenlaştırma, sentetik bitcoinler, portföy, stablecoinler ve ödeme kanalları aracılığıyla zincir dışında oluşan dijital varlıkları yönetebilme kabiliyetini arttırma sürecinin kapsar. Merkezi olmayan borsaların içeriğinde birleştirilen borsalar, nakit ihtiyacı olan likiditede durumu sağlamlaştıran, slipaj oranlarını düşüren ve manipülasyonu alt etmeye yarayan otomatik market yapıcı algoritmaları bulundurur. Borç alma sayesinde borç verme, kaldıraçlı işlemlerde de işaret ederken merkezi olmayan otonom kuruluşlarında şeffaflık ilkesiyle çalışan ve katılımcılar da yönettiği platformları bünyesinde bulundurur. DeFi çarklarına giriş yapacak olan yatırımcılarda da bu konu üzerinde bilmeleri gereken ilk şey cüzdanlardır.

Cüzdan veya Wallet

DeFi önemli bileşenlerden cüzdanlara olan kastı kripto para cüzdanıdır. Bu cüzdanlarla da aracılığı sayesinde istenilen platformlara bağlanabilir, para yatırabilir ve para çekimi yapılabilir. Bu cüzdanlarda da gizli anahtarları yalnızca kullanıcıya ait olur ve bundan dolayı da kripto para adreslerinde gizli anahtara sahip olan kişi sorumluluğu da üstlenir. Cüzdanların içinde de en çok dikkat çeken Metamask olmaktadır. Bu cüzdanda da dünya genelinde milyonlarca kullanıcılar da mevcuttur. Bu cüzdanlar tarayıcı eklentilerinde de aracılık açısından daha kolayca kullanım sağlanır. Tarayıcı eklentilerini kullanmak istemezseniz cüzdanın iOS ve Android versiyonları da kullanabilirsiniz. Metamask aracı olduğunda ise Ether ve ERC-20’leri yönetilebilir. Bir başka cüzdan ise Coinbase cüzdanı olmaktadır. Coinbase ise tam olarak merkezi bir borsa olmuştur. Ancak Coinbase cüzdan uygulaması aracılığında özel anahtarları kullanılabilir. Mobil içerisinde birden çok da kullanılan bir diğer cüzdan ise Argent olmuştur. Argent oldukça sade bir ara yüze sahip olmuştur ve argen aracılığıyla yapılan işlemler SWAP işlemlerinde de belirli bir ücret ödemek zorunda kalır. Dharma ise borç almayla borç verme fonksiyonları içerisinde bulunan bir cüzdandır.

Tokenlaştırma

Stablecoin denildiğinde ise akla ilk olarak değeri başka bir varlıkla belirlenecek olan kripto para gelmelidir. Sabitlenmeyle nesne dolar da olabilirken bir diğer kripto para birimleri de bu işleme sabit kalır. Stablecoinlerin en çok kullanılmasında da getirisinin azlığına karşı güvenli olması iyi br oluşum sürecine sokar. Yani bu durumda bir yatırımınızı kaybetseniz de diğer şeylere göre çok da bir şey kaybetmiş olunmaz. DAI, USDC, USDT, TUSD, BUSD, sUSD ve PAX tokenları 1 dolara sabitlenmiştir.

Merkezi Olmayan Borsalar

Merkezi borsalar aracılığında fon saklama, güvenliğin sağlanması ve Türkiye’de de çokça görülen teknik problemler gibi faktörler bir risk oluşturur. DeFi çarkları adının altında ise en çok bilinen çark olan merkezi olmayan borsalar bu riskleri tamamen ortadan kalkmaktadır. Merkezi bulunmayan borsalarda da en büyük risk, kodların oluşturduğu güvenlik açıklarıdır. Merkezi olmayan borsalarda ise hiçbir şekilde fonlar saklanılmaz. Ayrıca fonların da korumada da değildir. Bu borsalarda otomatik market yapıcı algoritmalar etkin olur ve 1inch.exchange, Balancer ve Uniswap merkezi bulunmayan borsalara da örnek sayılır.

Borç Alma ile Borç Verme

DeFi çarkları arasında borç alma ile borç verme platformları elde bulunan kripto para birimlerinden teminat olarak gösterilip belirli faizler aracılığıyla borç alabilir veya borç alanlara da nakit ihtiyacı yani likitide sağlayarak faiz getirisi kazanılabilir.

Proje Tanıtımları

Chainlink (LINK)

Chainlink, akıllı sözleşmelerde gerçek dünyada olan verilerle birleşim yapmayı amaçlayan merkeziyetsiz bir oracle hizmeti oluşmuştur. Burada bahsedilmiş durum ise “oracle”; gerçek dünya verilerinde blockchain’de olan akıllı sözleşmeleri çeviren ve aracı görevi gören bir “ara katman yazılımı”dır. Chainlink akıllı sözleşmeler arasında sadece blokzinciri teknoloji gibi alanlarda değil bu sahanın dışında da kullanılmasını sağlar.

MakerDAO (MKR, DAI)

MakerDAO; Ethereum blokzincirinde borçlanma, tasarruf ve stabil kripto paralar için teknoloji geliştiren bir kuruluş olarak projelerde, herhangi bir aracıya ihtiyaç duyma gereği olmadan kripto para birimlerinin ödünç alınıp verilmesine imkan tanır.

MakerDAO, borç alma ya da verme süreçlerini yöneten akıllı sözleşmelerde hizmetin yanı sıra iki para birimine sahiptir. DAI ve MKR adları altında kredilerin değerini düzenlemede ve ayarlamada kullanılır. MakerDAO, erişiminde koordine ve kontrol etme süreçleri için merkezi taraflar arasında ihtiyaç duymayan finansal araç ve hizmetlere sahip “DeFi” hareketinin öncülerindendir.

Compound (COMP)

Compound; ihtiyaç sahipleri arasında kredi alma, borç verenlerde de varlıkları protokole kilitleyerek kredi sağlamalarına izin veren, Ethereum blockchain’i üzerine kurulmuş bir projedir. Bu sistem içerisinde insanlar sahip oldukları kripto varlıklar üzerinden kazanç elde edebilir.

Borçlular ve borç verenler tarafından ödenme gören ve alınan faiz oranlarından her bir kripto varlığın arz ve talebine göre belirlenme yaşanır. Çıkarılan her blokta faiz oranları oluşturulur ve krediler geri ödenebilir ayrıca kilitli varlıklar herhangi bir zamanda geri çekilebilir.