Kripto paraların, geleneksel paraların yerini ne zaman alacağı ve nasıl bir yol izleyeceği, kripto dünyasını takip edenlerin en çok araştırdığı konular arasında bulunur. Bu konularla ilgili genel bir tespit yapmak şu an için kolay görünmüyor. Ancak kripto varlıkların gelir vergisi hakkında bir şeyler söylemek mümkün.
Yazımızda kripto varlıkların vergiye tabi olan durumları hakkında bilgi vermeye çalışacağız.
Kripto Varlıkların Gelir Vergisi Türkiye’de Nasıl?
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın 16 Nisan 2021 tarihinde yayımladığı Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik’te kripto varlıklar ilk kez yasal bir görünüme girmiş oldu. Yönetmelik ile düzenlenmeye çalışılan kripto varlıklar tanımlanarak içeriğinde önemli düzenlemeler yapıldı.
Kripto varlıkların gelir vergisi kavramı ülkelere göre değişiklik göstermektedir. Henüz ortak bir görüş oluşmuş durumda değildir. Ülkemizde yapılan düzenleme ile kripto varlık ticaretine yasak getirilirken radyo ve internet gibi platformlarda kripto varlıklar ile ilgili reklamlar konusunda bir düzenleme yapılmamış durumda.
Kripto varlıkların gelir vergisi konusu olup olmayacağı konusunu ayrıntıları ile inceleyelim…
Kripto Parayla Ödeme Yasak
Yönetmeliğe göre 30 Nisan 2021 tarihi itibari ile ödeme hizmetleri sağlayıcısı olan tüm kurum ve kuruluşların kripto varlıkları alım satımı, saklaması, transfer gibi işlemlere aracılık etmesi yasaklanmış durumdadır.
Yayımlanan yönetmelik, bu yanı ile bir düzenlemeden çok bir yasaklama ağırlığını taşıyor. Türkiye’de kripto ticaretinde bulunanların geniş kapsamlı bir düzenleme için bir müddet daha beklemesi gerekecek gibi görünüyor.
Kripto varlıkların gelir vergisi konusuna tabi olması için önce yasallığının sağlanması gerektiği ortadadır. Bu yanı ile kripto paraların vergilendirme zorluğu bellidir. Peki nedir bu vergilendirme zorlukları?
Kripto Parada Vergilendirme Zorluğu
Gittikçe yaygınlık kazanan kripto varlıkların vergilendirilmesi henüz kolay ve pratik bir görüntü vermiyor. OECD’nin 12 Eylül 2020 tarihli raporunda G20 liderleri ve maliye bakanlarının, kripto varlıkların neden olduğu riskleri incelemeleri için uluslararası kurumlara çağrı yaparak kripto varlıkların kayıt dışılığı ve vergi kaçakçılığı açısından dikkate alınması gerektiği açıklandı.
Kripto varlıklarla gelir elde edilmesi, servet sayılıp sayılamayacağının belirsizliği, vergi kaybının ve kaçakçılığının tespiti, mali suçlarla mücadelenin kripto paraları kapsamına almaması durumlarından ötürü vergilendirilme güçlüğü yaşanır. OECD raporundan öğrenilen, ülkelerin kripto varlıklara karşı tutumlarının benzerlik göstermediğidir. OECD raporunda; İtalya, Hollanda, Portekiz ve İsviçre dışındaki ülkelerin hemen hepsi kripto para birimleri ile itibari para birimlerinin değişimini vergi gerektiren işlem olarak görüyor.
Şili, Fransa, Letonya ve Polonya dışındaki ülkelerin çoğu, kripto paraların diğer kripto paralarla değişim işlemini vergiye tabi bir durum olarak değerlendiriyor.
Kripto varlıkların gelir vergisi konusunun ülkelere göre nasıl değişiklik gösterdiği de OECD raporundaki veriler üzerinden görülebiliyor. Peki ülkemizde kripto varlıklara dönük bir vergilendirme yapılmaya çalışılsa nasıl bir yol izlenebilirdi?
Türkiye’de Vergilendirme Nasıl Olmalı?
Türkiye’deki Gelir Vergisi Kanunu’na göre bir gelirin vergiye tabi olması için kanunda belirtilen 7 gelirden birinin niteliğine sahip olmasına bağlıdır. Kanunun bu hali ile kripto paralar üzerinden kazanılan gelirlerin vergi konusu olmadığı düşünülebilir.
Kripto varlıkların gelir vergisi açısından değerlendirilebilmesi için mevcut olan Gelir Vergisi Kanunu’nda bir kazanç ya da irat vergilenebilmesi, bunların kanunda belirtilen gelir türleri arasında sayılması ve vergi konusuna girmesini gerektirmektedir.
Başka ülkelerde olduğu gibi kripto paralarda bir nitelik tanımlanmasına gidilmesi gerekmektedir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, kripto paraları gayri maddi varlık olarak tanımlamıştır. Bu tanımlama, geniş bir vergilendirme için yeterli görünmemektedir.
Kripto Varlıklarda Vergilendirme Ayrıntısı
Kripto varlıklarla yapılan işlemler; kripto para madenciliği, kripto varlık alımı ve satımı ve bu alım-satıma aracılık olarak değerlendirilebilir. Vergilendirme yapılırken de bu işlemler ayrı ayrı dikkate alınabilir.
Kripto para madenciliği: Madencilik yapanların işlemleri ticari bir görüntü vermiyorsa ürettikleri kripto varlıklar Gelir Vergisi Kanunu’nun ilgili maddesine, kripto varlık madencisi, ifadesi ilave edilerek gelir vergisinden istisna durumu kazanılabilir.
Kripto madenciliği yapan kişilerin 1 yıl içinde kazandıkları varlık değeri, beyan sınırını geçtiğinde yıllık beyanname vermek ve vergi ödemek mecburiyetinde olacaklardır.
Pek çok OECD ülkesi içinde kripto paralar daha çok gayri maddi varlık olarak tanımlanır ve bu varlık üzerinden kazanılan gelir, ona göre vergilendirilir.
Kripto Paralar Nasıl Vergiye Tabi Olur?
Kripto paralar, Gelir Vergisi Kanunu’nun gereken ekleme yapılarak gelir unsurları arasına dahil edilmesi sonucunda vergiye tabi olur.
KDV, Veraset ve İntikal Vergisi gibi vergilendirme türler ile de kripto varlıklar vergilendirilmeye ya da belli durumlarda vergiden istisna edilmeye açık bir konumdadır. Türkiye’de kripto varlıklar ile ilgili yapılan düzenleme geniş kapsamlı olmamakla beraber yasaklama ağırlıklı bir görünüm vermektedir. Bu durum da vergilendirme konusundan ziyade kayıt dışılığı beraberinde getirme tehlikesi ile karşılaşılmasına zemin hazırlamaktadır.
