Mutabakat algoritması yeni işlem bloklarını eklemek üzere topluluk üyelerinden birinin belirlemektedir. Ayrıca en önemli hedefiyse zincirin yeniden yazılmasının önüne geçmektedir. Bu hususta önemli bir yere sahip olan Hibrid PoW/PoS mutabakatı, kripto para dünyasına yeni adım atanlar için ayrı bir merak konusu olarak karşımıza çıkmaktadır.
PoW (Proof of Work – İş İspatı) Mutabakatı Nedir?
Piyasanın en büyük kripto para birimi olan Bitcoin gibi yalnızca Proff of Work (PoW) mutabakatıyla çalışan blok zincirlerinde rastlanmaktadır. Bu türden bir iş mutabakatı, blok zincirlerinde sayısal soruların cevaplarını aktif bir şekilde tahmin edebilecek donanımları bulunan madenciler tarafından kullanılmaktadır. Bir madenci, isabetli bir tahminde bulunduğunda ağ tarafından kabul görecek bir blok oluşturma şansına sahiptir.
Genellikle madenciler herhangi bir zincirde kazma işlemi gerçekleştirmeyi seçebilirken, Proof of Work (PoW) niteliğindeki zinciri doğru bir zincir olarak kabul görmektedir. Bu doğrultuda en çok hash ya da tahmin olan zincirlerin kabul görmesi, madencilerin en uzun zinciri kazmaya teşvik edildiği anlamına gelmektedir. Ayrıca yeni bir geçerli bloğa rastlandığında blok üzerine ilave yapılmasını sağlayacak çözüm üretmeye çalıştıkları anlamı da taşıyabilmektedir.
Blok zincirinin yeniden yazmanın güçlüğü, onun sayısal işlemler açısından bir kayıt defteri işlevi üstlenmesini sağlayan bir unsurdur. Bir blok üzerinde cüzdana coin aktarımı gerçekleştirmek ve aynı blok üzerine başka bloklar ilave etmek, işlemin yeniden yazılma ihtimalini düşürmektedir.
Yalnızca PoW (Proof of Work) kullanılan kripto para birimlerinde blok zincirine direkt olarak yeni blok eklenmesini sağlayan birimler madencilerdir. Madenciler dışında herhangi bir birim bulunmadığından yönetim açısından bu birime önemli görevler düşmektedir. Ağ tarafından mutabakat kurallarıyla alakalı herhangi bir değişikliğin kabul görmesi açısından bu değişikliğin hash gücü desteğine dayanması önemlidir.
“Soft fork”lar topluluk üyelerinin işlem yapabilmesini, yaptığı işlemin bloklara eklenebilmesini ve kayıt altına alınabilmesi açısından yeterli sayıdaki madencinin belirlenen şartları kabul etmesi gerekmektedir. “Hard fork”larsa ağı iki kısma ayırmaktadır. Genel olarak kabul edilen “en çok PoW sahibi bloğun takip edilecek olan blok olduğu” kuralına göre madenciler tarafından hangi bloğun geçerli olduğunun belirlenmesi gerekmektedir.
PoS (Proof of Stake – Hisse İspatı) Mutabakatı Nedir?
PoS, başka bir deyişle Proof of Stake mutabakatı, zincire kim tarafından yeni bloklar eklenebileceğine karar veren bir mekanizmadır. Aynı zamanda zincirin bulunduğu durumun kim tarafından teyit edileceğine de karar verebilmektedir. Proof of Stake (PoS)’de bir sonraki blok üreticisi herhangi bir sorunu çözüme kavuşturmak için kendileri arasında rekabet halinde olan madenciler yerine, hisselendirilen coin miktarına bağlı olan bazı süreçler belirlenmektedir. Bu süreçte en çok coin sahibi olanların en doğru kararı verebileceğine güvenilmektedir.
PoS, enerji maliyeti yüksek olan madencilik ihtiyacını ortadan kaldırabilme gücüne sahiptir. Ancak yüksek miktarda enerji kullanımının önüne geçilmesi bazı zamanlardan rotaya herhangi bir şeyin koyulmaması anlamı da taşıyabilmekte ve bu durum çeşitli sorunlara yol açabilmektedir. Bir blok zincirinde fork yapılması halinde Proof of Stake onaylayıcıları iki zincirle çalışmak üzere teşvik edilmektedir. Bunun nedeniyse iki zincirdeki kazı çalışmalarının çok daha maliyetli olması ve üzerinde ödül toplama imkânı sağlanmış olmasıdır. Bu durumda ağda sorunlara neden olabilirken, aslında ağda tek bir zincirin mevcut olması ve bu zincir hakkında hem fikir olunması PoS’un amacı olarak bilinmektedir.
Hibrid PoW/PoS Nedir?
Hibrid PoW/PoS kullanım amacı, her iki mutabakatın etkinliklerinden faydalanabilmek ve birinin eksikliklerini diğeriyle tamamlayabilmektir. Decred, bildiği üzere PoW ve PoS’u beraber kullanan, her iki sistemi tek çatı altında toplayarak çok-faktörlü ya da hibrid mutabakatlı bir algoritma oluşturan kripto para birimidir.
Masternode coinler de bir nevi hibrid olarak kabul edilmektedir. Çünkü BTC sistemindeki gibi bir rol üzerine çalışan bilinir PoW öğesinin yanında özel npde’lar için de ek roller barındırmaktadır. Özel node’lar bir miktar paranın ağ ihtiyaçlarına yönelik olarak kullanılacağı konusunda güven teşkil etmesini teminat olarak kabul etmektedir. Bu durumsa PoS mantığına benzetilmektedir. Dash yüzde 100 orijinal bir masternode coini olurken, bu modele Proof of Servise yani Hizmet İspatı adı verilmektedir.
PoS katılımcılarının dikkat etmesi gereken 3 temel rol bulunmaktadır. Bunlar;
- Politeia Öneri sistemini kullanarak blok oylaması yapmak
- Mutabakat kurallarının değişikliğini oylamak
- Proje seviyesi yönetimini oylamaktır.
Mutabakat Değişimi Oylanması
Mutabakat değişimi oylamasında bir önerinin 4 haftada yüzde 75’in üzerinde onay alması halinde kabul edilmektedir. Aksi bir durum söz konusu olduğunda öneri reddedilir. Diğer yandan iki süper çoğunluğa sahip olunmaması durumunda da yeniden oylama yapılırken, onaylanan önerinin yürürlüğe girmesi 1 ayı bulmaktadır.
Blok Oylaması
Bir PoW madencisinin geçerli bir bloğa sahip olması halinde bunu ağda yayınlaması gerekmektedir. Fakat bu bloğun kabul görmesi için rastgele belirlenen 5 biletin 3’ünün oyunda yer alması önemlidir. PoS seçmenleri oylama esnasında cüzdanlarını açık tutmakta ve biletleri çağırıldığında oy kullanmak üzere hazır bulunmaktadır. Bu şekilde oy kullanan PoS seçmeni aynı zamanda ödül kazanabilmektedir.
Proje Yönetimi: Politeia
Decred’de yürütülen blok ödülleri, PoW madencileri, PoS seçmenleri ve proje hedefine destek olan açık kaynak yazılımının geliştirilmesine fon sağlamak üzere Hazine arasında paylaştırılmaktadır. Bilet sahibi olanlar söz konusu fonun nasıl kullanılması gerektiği, yazılıma ne gibi özellikler ve yenilikler kazandırılması gerektiği gibi konularda Politeia platformu üzerinden oy kullanma hakkına erişmektedir.
