Kripto para piyasasının gelişimi, para işlemlerini güvenceye almak amacı ile kriptografi usulü ile şifreleme kullanarak çalışan, nakit paraya alternatif bir değişim aracı olarak tasarlanmış bir dijital varlık ve bir sanal unsur olarak öne çıkıyor. Kripto paralar bir çeşit dijital ve sanal döviz olarak değerlendirilebilir. Kripto varlıklar, merkezi elektronik para ve merkezi bankacılık sistemleri gibi merkezi değil, aksine merkeziyetsiz özellik gösterir.

Kripto para piyasasının gelişiminde para biriminin merkeziyetsizlik özellik göstermesi, genel işlem veri tabanı olan dağıtık muhasebe defteri olarak çalışan bir blok zincirinden kaynaklanır. Bu zincir, Blockchain olarak bilinir. Bu açıdan kripto para piyasasının gelişimini ve güncel yapısını işleyişi merak uyandırır.

2009 yılında Satoshi Nakamoto tarafından oluşturulan Bitcoin, ilk merkeziyetsiz kripto para olması ile öne çıkar. Bunun ile birlikte pek çok kripto para ortaya çıkmıştır. Bitcoin haricindeki kripto para birimleri, altcoin olarak ifade edilir. Bu kısaltma, alternatif ve coinin birleşimidir.

Piyasa uzmanları, kripto paraların piyasadaki toplam değerlerinin ileriki yıllarda 1-2 trilyon dolara kadar yükselebileceğini tahmin ediyorlar.

Kripto Para Piyasasının Gelişimi ve Özellikleri

Kullanımı gittikçe yaygınlaşan bir kripto parada şu 6 özellik bulunması gerekir:

• Merkeziyetsizlik,
• İşlem ve sahip kayıtları,
• Yeni arz oluşturma kuralları,
• Sahipliğinin kriptografik teknikler ile yalnızca sahibi tarafından ispat edilebilmesi,
• Paranın sadece sahibinin emri ile el değiştirebilmesi,
• Aynı kripto para için aynı anda birden çok işlem yapılır ise sadece birinin yerine getirilmesi.

Maddelere ayırdığımız özellikleri ayrıntılı olarak açıklar isek:

Kripto para piyasasının gelişimi esasında bir elektronik paradır ve onun genel özelliklerini aynen taşır. Kripto varlıklar; taklit edilememesi, muhasebe kayıt defterlerinin güvenliğinin kripto teknikler ile sağlanması ve parayı basan kurumun değerini düşürme olasılığının az olması sebebi ile değerlidir.

Elektronik, Sanal ve Kripto Para

Elektronik paralar, eritildiğinde çok değer kaybetmeyen altın ve gümüş paralar gibi değerini gram olarak içinde bulundurmaz, bir yerde altın karşılığı olan bir belge özelliği de taşımaz.

Elektronik para, taklidi zor olan ve ayrıntıları herkesçe bilinen fiziki bir nesne olarak da değerlendirilemez.

Elektronik para, devlet veya kanun önünde geçerliliği kabul edilen bir değişim aracı da değildir. Bu sebep ile sadece belli gruplar arasında kullanılabilir.

Kripto para, bir ağ parası olarak öne çıkar, özellikle internet gibi bir bilgisayar ağı üzerinden elektronik ortamda dijital olarak saklanır, havale edilebilir ve kullanılır.

Kripto para piyasasının gelişiminde bazı kripto paralar, klasik parada olduğu gibi (örneğin banka kartı gibi) parayı üreten kurumun kayıtları ve garantisi ile işlem görürler. Bu paralar için merkezi tabiri kabul edilebilir ve yönetimi de muhasebe defterlerini tutan merkezin elinde bulunur.

Bitcoin gibi bazı kripto paraların muhasebe defterleri kopyaları birçok yerde tutulduğu ve başka mercilerce kendi şifreleri ile kilitlenip devamlı güncellendiği için belli bir merkezden bağımsız olarak güven ve garanti vermeleri söz konusudur. Bu paralar için merkezsiz veya dağınık tabiri kullanılır ve yönetim, muhasebe defterlerini tutanların elinde bulunur.

Kripto Parayı Kim Basar, İlk Kim Kazanır?

Kripto paralar genellikle para önceden belli bir program dahilinde az sayıda ve otomatik olarak basılır. Merkezsiz işlemleri, şifre hesaplarını yapan ve muhasebe defterlerini kopyaları ile uyumlu bir şekilde tutanlara emekleri karşılığı olarak verilir. Bu durum, çok elektrik israfına sebep olduğu için eleştirilir. Bu sebep ile ispat edilmiş emek yerine ispat edilmiş hak usulü ile üretilen kripto para çeşitleri de ortaya sürülmüştür.

Kripto para piyasasının gelişiminde paralar dijital cüzdanlarda saklanması ile bilinir. Esasında saklanan şey, paranın kayıtlardaki sahibinin yalnızca kendisinin bileceği, akılda tutmanın mümkün olmadığı şifrelerdir. Bu kripto para cüzdanları, saklama hizmeti sunan internet sitelerinde ya da bu sitelere güven duymayanlar için kağıtta veya başka bir maddede yazılı olarak, hatta donanım cüzdan şeklindeki küçük tek amaçlı bilgisayar gibi elektronik olarak da sağlanabilir. 2013 yılında dünyada 1 milyon, 2017 yılında ise 6 milyon, çoğunluk ile Bitcoin birikimi amacı ile elektronik donanım cüzdan kullanıcısı bulunuyordu.

Kripto paralar, anlık işlem gerçekleştirme ve sınırsız mülkiyet devri, havale yapma olanağı sunar.

Kripto paraların bazısı belirli bir topluluk içinde kullanılacak şekilde kısıtlı sayıda geliştirilmiş olabilir. Örneğin bir çevrimiçi oyun veya sosyal ağda kullanılan kripto paralar gibi.

Kripto Para Piyasasının Varlığı

Kripto para kavramı kripto para piyasasının gelişiminde 2009 yılında ilk Bitcoin ile başlamış oldu. 2008 yılındaki ekonomik krizin ardından bir makale yayımlandı. Bu makale, Kişiler arası para gönderme sistemi Bitcoin, başlığını taşıyordu. Makaleye biraz ayrıntılı olarak bakıldığında bir parasal sistem sunumundan ziyade herkesin katılımcı olarak yer alabileceği, üretim ve kullanımında insanların doğrudan etkili olduğu yeni bir finansal sistemden bahsedildiği anlaşılıyordu. Sonraki aşamada 2015 yılında Bitcoin’den sonra ikinci büyük kripto para olarak kabul edilen Etherium yeni bir varlık olarak ortaya çıktı.

Bu gelişmeler sonunda kripto para piyasasının varlığı gelişerek bugünkü konumuna ulaşmış oldu.

Blockchain Nedir?

Kripto para piyasasının gelişiminde incelenme uygulanması halinde Blokchain kavramı çokça karşımıza çıkar.  Blokchain, kripto paraların kaydedildiği altyapı olarak öne çıkar. Blockchain, bir tür dağıtık defter olarak tabir edilen merkeziyetsiz kayıt sistemidir. Bitcoin bunun ilk popüler kullanımı olarak öne çıkar. Etherium ise ikinci kullanım alanı olarak bilinmektedir.

Etherium ile beraber sadece kullanım ile bilinen kripto para kavramı daha da gelişmiş oldu. Çeşitli yazılımlar ve algoritmalar ile finans sisteminin yalnızca para ödeme ve para göndermeden çıkarak tüm bankacılık hizmetlerinin yapılabildiği bir finans yapısına dönüştü.

Kripto paraların gelişimi ile lojistik sektöründe çok kullanılan bütün nakliyat zinciri kaydının tutulmasından, enerji sektöründe merkeziyetsiz üretimin yapılmasına ve bunun koordine edilmesine kadar her türlü kaydın bir otorite tarafından veya bir merkezi yer tarafından tutulmadan yapıldığı ekonomik bir yapı kurulmuş oldu.

Bitcoin ve Ethereum’dan sonra merkeziyetsiz finans kavramı popülerlik kazanmaya başladı. Bunun sonucunda bankacılık kredi ve borç vermenin, sigorta işlemlerinin ve benzer parasal ürünleri alıp satmanın yanında pek çok protokolün bulunduğu, kullanıcıların özgür iradesine dayanan bir ekonomik sistem ortaya çıkmaya başlamıştır.

Kaç Tane Kripto Para Var?

İlk kripto paralar merkeziyetsiz yapısı ile dikkat çeken Bitcoin ve Ethereum olarak biliniyor. Şimdi 9000’i geçen coin varlığı söz konusu. Bunlar arasında Bitcoin ve Ethereum gibi merkeziyetsizlik özelliği göstermeyenler var. Belli gruplar, şirketler ve şahıslar coin çıkarmış durumdalar. Hatta bazı coinlere kendi isimlerini verdikleri görülüyor.

Kripto para piyasasının gelişiminde Blockchain ve Bitcoin, 2008 yılında meydana gelen ekonomik krizin neden olduğu güvensizlik ortamını teknoloji ile değerlendirme fikri ile ortaya çıkmıştır. Nerde ise 2 yıldır devam eden salgın sürecinde kripto paraların potansiyeli daha çok fark edilmiş gibi görünüyor. Salgının maddi zararlarını Bitcoin, Ethereum ve diğer kripto paraları kullanıp yatırım yaparak aşma yoluna gitmeye çalışıyor. Fakat bu konuya dair çekinceleri olanların sayısı da biliniyor.