Kripto paraya karşı değişik tutumlar konusunu incelerken kripto paranın ortaya çıkışı ve yaygınlaşması süreci ile ilgili de bilgiler vermeyi faydalı görüyoruz.
Kripto paraya karşı değişik tutumlar ile ilgili araştırma verilerini de kapsayan yazımızdan kripto kullanıcılarının eğilimi ve görüşlerini de öğrenebilirsiniz. Başlayalım…
Kripto Paraya Karşı Değişik Tutumlar Gelişim Süreci
Kripto paraya karşı birimler, dijital, şifreli ve merkeziyetsiz bir değişim aracı olarak öne çıkar. ABD Doları, Euro ya da Türk lirası gibi resmi para birimlerinde olduğu gibi kripto para biriminin değer yönetimini yapan merkezi bir otorite söz konusu değildir.
Kripto paraların değer yönetim görevi, bir kripto paranın kullanıcıları arasında internet yolu ile geniş olarak dağıtılır. Kripto paralar içinde en fazla öne çıkan Bitcoin, Satoshi Nakamoto takma isimli birinin Bitcoin: Bir Eşler Arası Elektronik Nakit Sistemi başlığı taşıyan 2008 yılı tarihli makalesi içinde bahsedilen ilk kripto para birimi olarak bilinir.
Nakamoto, Bitcoin projesini güven yerine kriptografik ispata dayanan bir elektronik ödeme sistemi olarak ifade etti. Bu kriptografik ispat, blok zinciri, diğer ismi ile blockchain biçiminde doğrulanıp kaydedilen işlemler olarak ortaya çıkar.
Kripto paraya karşı görüşlerde mal ve hizmetler satın alımında kullanmak imkanı da bulunur. Ancak yine de kripto paralar daha çok yatırım aracı olarak kullanılması ile öne çıkıyor. En fazla kullanılan coinlerden olan Bitcoin ve Ethereum ile birlikte 5.000’den fazla farklı kripto para birimi bulunuyor.
Kripto Paraların Piyasa Değerinde Yükseliş
Kripto para karşı tutumların incelemesini yaparken iki kavram öne çıkıyor. Bunlar piyasa değeri ve market hacmidir. Piyasa değeri, piyasada bulunan kripto para miktarı ile bu para fiyatlarının çarpımı olarak tanımlanabilir. Mesela Bitcoin’in piyasa değeri, Bitcoin’in o anki fiyatı ve piyasada yer alan Bitcoin sayısının çarpımı ile ortaya çıkar. Market hacmini ise şöyle açıklayabiliriz: Bir kripto paranın işlem hacmi, belirli bir süre genellikle 24 saat içinde el değiştiren coinlerin sayısına paralel olarak oluşur. Başka bir ifade ile bir kripto para biriminin 24 saat içindeki işlem hacmi, paranın gün içinde alınıp satılma sayısına bağlıdır.
Dünyada Kullanıcı Profilleri ve Tutumları Nasıl?
Kripto paraların piyasa değerleri ve market hacimleri gibi özelliklerine ek olarak kripto paraya yönelik tutumlar da kripto piyasasını anlamak için önemli bir etkendir.
En çok kullanılan coin borsalarından olan Binance, 2021 Global Crypto User Index ismini taşıyan raporunda kullanıcı profil bilgilerine, izledikleri tutumlara ve kripto tercihlerini analiz ediyor. Rapordaki bilgilere ulaşmak için 178 ülkede 60 binin üzerinde kripto kullanıcısı ile görüşme sağlanmış. Rapordaki kullanıcı profilleri dikkate alındığında şu özellikler ortaya çıkıyor:
Kripto kullanıcılarının %95’i erkek ve yaş ortalamaları 34. %47’sinin bir işi bulunuyor ve %41’i üniversite mezunu.
Kripto paraya karşı kişiler kullanımında iki unsurun önemli bir etken olduğu görür. Bunlar kripto teknolojisi ve kârlılık.
Kriptonun altyapısını sağlayan teknoloji ve blockchainden etkilenenlerin kripto paraya olan güveni, kârı öne alan kullanıcılara göre %25 daha fazla. Kripto para teknolojisinden etkilenenlerin cinsiyetinde erkekler ön planda. Kârdan etkilenerek kripto kullananların ise daha genç yaşlara sahip bulunuyor. Kârı öne alan kullanıcıların içinde cinsiyet olarak kadınlar öne çıkarken kârı hedef alanların kripto paraya güven konusunun asgari düzeyde olduğu görülüyor.
Kripto kullanıcıları en çok Bitcoin ile işlem yapıyor. Başka kripto para üzerine işlem yapanların %65’inin aynı zamanda Bitcoin sahibi olduğu görülüyor.
Portföyünün yarıdan fazla kısmını Bitcoin’de bulunduran yatırımcılar Bitcoin maximalist şeklinde ifade ediliyor. Yatırımlarını bu şekilde yapanlar, kripto parayı ana gelir kaynağı olarak görmeye daha eğilimli bir durumda bulunuyor.
Raporda yer alan 20 marketten 17’sinde katılımcıların %50’sinden çoğu, ülkelerinde bulunan kurumlara güvensizlik taşıdıklarını açıklamış. Türkiye’de yer alan kripto yatırımcılarının ise sadece %23’ü ülkede bulunan kurum ve kuruluşlara güven beslediklerini söylemiş.
Raporda ortaya çıkan kurum ve kuruluşlara karşı taşınan güvensizliğin durumu, kripto paraya karşı duyulan güven ile bağlantılı olduğu tahmin ediliyor.
Türkiye’de Kripto Kullanıcıları Ne Düşünüyor?
İçinde bulunduğumuz 2021 yılı itibari ile yayınlanan, kullanıcı davranışlarını inceleyen bir başka çalışma ise CoinGecko tarafından hazırlanan “Türkiye’de Kripto Para Farkındalığı 2021” raporu ismi ile biliniyor.
715 katılımcının yer aldığı çalışma Türkiye’de bulunan kripto para yatırımcılarının profil bilgileri, kripto paraya ilgi duyma nedenleri ve yatırım tutumlarını analiz ediyor.
Raporda yer alan bilgiler ışığında Türkiye’de bulunan kripto para kullanıcı profilinin dünyadaki kullanıcılar ile benzerlik taşıdığı görülüyor. Binance’in raporunda kripto kullanıcılarının daha çok erkek, üniversite mezunu ve 34 yaş ortalamasında olduğu sonucuna ulaşılmıştı. Türkiye’yi baz alarak yapılan incelemede de benzer bir görüntü ortaya çıkmış. Rapora göre Türkiye’deki kripto kullanıcılarının %92’sini erkekler oluşturuyor. Kullanıcıların %77’si ise üniversite mezunu olarak görülüyor ve %41’i 30-39 yaş ortalamasında bulunuyor.
Rapor bilgilerine göre, kripto kullananların yatırım aracı olarak daha çok emtia ve hisse senedi kullanmaları, riske açık oldukları şeklinde yorumlanmış.
Raporda yer alan katılımcıların %94’ü Bitcoin’den haberdar olduklarını belirmek ile birlikte yatırımlarını Ethereum olarak saklama tercihinde bulunuyorlar.
Kripto paraya karşı tutumların bulunmasının nedenleri ile dünyadaki sonuçlar benzerlik gösteriyor. Türkiye’de bulunan kripto yatırımcılarının %68’i kriptoyu bir yatırım aracı olarak değerlendirirken %39’u ise geleceğin teknolojisi şeklinde yorumluyor. Rapordaki bu bilgiler de Binance’in raporunda yer alan aynı durum ile ilgili teknoloji ve kâr sonucu ile benzerlik gösteriyor.
Raporda yer alan katılımcıların kripto paraya girişlerinde ise şu oranlar söz konusu: %36’sı 2017-2018 yıllarında, %32’si ise 2020 yılında kripto yatırımına başlamışlar.
Raporda, kripto kullanıcılarının %79’unun ilerideki (rapor yayınlanmadan önceki) 6 ay içinde piyasada yükseliş beklentisi de yer alıyor. Bu olumlu tutum sebebinin, kripto para kullanıcılarının %53’ünün 2019 ila 2020 yılları arasında piyasaya girmiş olmasına ve büyük çapta bir piyasa çöküşüne şahit olmadıkları için ortaya çıktığı yorumu yapılmış.
Türkiye’deki kripto paraya karşı yatırımcıların Türk Lirası ile kripto satın alım işlemi için ve kripto ile kripto satın alım işlemi için en çok tercih ettikleri borsa ise Binance olarak görülüyor.
Bu işlemler için Binance’i, BtcTurk Pro ve Paribu izliyor. Bu sonuç da uluslararası borsaların yerel borsalardan daha çok tercih edildiği sonucunu veriyor. Raporda yer alan bu bilginin nedeni, Binance’de yer alan işlem çiftlerinin fazla oluşu olarak değerlendirilebilir. Bu sonuç, ilk başta değindiğimiz Binance’in araştırma raporundaki veriler ile benzerlik taşıyor. Binance raporunda kripto yatırımcılarının %23’ü bir coin alım işlemi yaparken onun ile işlem yapılabilecek işlem çiftlerinin sayılarını da dikkate aldıklarını belirtmişti.
Türkiye’de Kripto Paraya Karşı Yönetmeliği Nasıl?
16 Nisan 2021 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan karar ışığında ödeme durumlarında kripto paraya karşı kullanımına 31 Nisan 2021 tarihinde yürürlüğe giren sınırlamalar getirilmiş oldu. Yönetmeliğe göre kripto varlıkların ödemeler içinde doğrudan ve dolaylı olarak kullanımı söz konusu olamayacak ve böyle bir ödeme için kripto varlıklar ile ilgili bir hizmet sunulması durumu olmayacak.
