Dijital yatırım alanında pek çok kavram karşımıza çıkmaktadır. Layer 2 blokzincir de bu kavramlar arasında yer alır. Bu konu ile ilgili bilgi sahibi olmak kişiye sanal yatırımda bilinç kazandırabilir.
Layer 2 Blokzincir Çözümleri Nedir?
Türkçede “katman 2” olarak karşılık bulan layer 2 sanal yatırım hususunda önem arz eden terimler arasında kendine yer bulur. Bu terimin ne anlama geldiği pek çok kişi tarafından araştırılmaktadır. Kısaca layer 2 blokzincir çözümleri layer 1 üstünde mevcut olan çözümlere ilaveten onlar hakkında çalışan protokoller olarak tanımlanabilir.
Söz konusu protokollerin ana hedefi geniş kripto para ağlarının karşılaştığı ölçeklendirme ve işlem hızı güçlüklerini çözmektir. Katman 2 çözümleri zaten mevcut bulunan bir blokzincir üzerinde çalışmaktadır. Kısaltılarak ifade etmek gerekirse Layer 2, benzer mimariyi içine katarak tek bir blokzincir üstüne biriken yükü hafifletmek gayesiyle düşünülen bir çözümdür.
Katman 2’nin ölçeklenebilirlik çözümleri Sidechain, State Channels ve Nested Blockchain’lerden meydana gelmektedir. Layer 2 kavramının bu durumda blok zinciri ölçeklenebilirlik problemlerine karşı tavsiye edilen çoklu çözümleri karşılar. Ethereum Plasma ve Bitcoin Lightning Network, layer 2 blokzincir çözümlerinin iki farklı örneği olarak kabul edilir.
Bu çözümlemeler kendi çalışma niteliklerine ve mekanizmalarına sahiptir. Ayrıca her iki çözüm de blockhain sistemlerine çok daha fazla verim sunmaya gayret etmektedir. Sidechain ise kendi doğrulayıcılarıyla işlem zincirlerine bitişik bulunan ayrı ağlar olarak değerlendirilir. Temel zincirin köprü akıllı sözleşmesinin yan zincir ağının yasallığını bağımsız olarak doğrulamadığını ortaya koyar.
Netice itibarıyla yan zincir temel zincirdeki varlıkları yönetme kabiliyetine sahiptir. Bu bakımdan iyi çalıştığına inanılmalıdır. Bunun yanı sıra yan zincirdeki bir emniyet ihlaline karşın temel zincir bu durumdan etkilenmemektedir. Nested Blockhain’ler ana zincirin üstünde değil de içinde çalışmaktadır. Bu bakımdan da son derece farklıdır.
Çoğunlukla blokzincir mimarisi daha geniş bir ağ adına kuralları belirleyen ve yürütmelerin birbirine bağlı bir alt zincirler ağında bulunan Blockhain’lerden meydana gelir. Temel zincir her biri bir alt bağlantıdan fayda sağlayan birkaç Blockhain katmanının temeli şeklinde hizmet verir.
State Channels için işlem yapmakta olan varlıklar adına iki taraflı bir iletişim ortamı oluşturduğu rahat bir biçimde söylenebilir. Bunun genel olarak Blockhain’i ve zincir dışı işlem kanallarını barındırdığı ifade edilmektedir. Kripto ağının gerek işlem hızı gerekse para kapasitesi bu durumla birlikte darbe almaktadır.
State Channel Layer 1 ağ düğümü doğrulamasına tabi tutulmaz. Aksine çoklu imza ya da akıllı sözleşme yolu tercih edilerek kilitlenmekte olan ağa yakın bir kaynak olarak vazife alır. Bir durum kanalının son hali ve alakalı geçişler toplu işlem ya da tek işlem tamamlandıktan sonra temelde bulunan Blockhain’e ileterek çalışır.
Layer 1 Blokzincir Nedir?
Türkçede katman 1 olarak karşılık bulan layer 1 Ethereum, Bitcoin ya da BNB zinciri gibi temek ağı ve bu ağın altında yatan altyapıyı ifade etmektedir. Söz konusu blokzincirleri bir başka ağa gereksinim duymadan yapılan işlemleri doğrulama ve neticelendirme niteliğine sahiptir. Layer 1 ağlarının ölçeklenebilirliğinde yapılandırma işlemleri son derece güçtür.
Geliştiriciler bir çözüm olarak mutabakat ve emniyet için 1. katman ağına dayanmakta olan 2. katman protokollerini meydana getirir. Lightning ağı layer 2 protokolünün örneklerinden biridir. Katman 1’in en yaygın problemlerinden biri ölçeklenememe durumudur. Gerek Bitcoin gerekse büyük blok zincirleri artış gösteren talep anlarında işlemleri işlemek üzere uğraş verir.
Bitcoin’in çokça hesaplama kaynağı isteyen Proof of Work (PoW) mutabakat mekanizmasını kullanmaktadır. Güvenlik ve merkezsizleştirme sağlayan Proof of Work işlem hacminin çok yüksek olduğu durumlarda yavaşlama eylemi gösterir. İşlem onay müddeti uzadığı için ücretlerin daha pahalı hale gelmesi söz konusudur.
Layer 1 ölçeklendirme adına bazı seçenekler mevcuttur. Bu seçenekler şu şekilde maddelenebilir:
- Artış gösteren blok boyutu her bir blokta daha çok işlem yapılmasına müsaade eder.
- Yaklaşmakta olan Ethereum 2.0 güncellemesi gibi kullanılan mutabakat mekanizması değiştirilir.
- Parçalama uygulaması yapılır. Yani veritabanı bölümleme işlemi sağlanır.
Katman 1 iyileştirmelerinin uygulanması için önem arz eden birtakım çalışmalar gerekmektedir. Çoğu zaman bütün ağ kullanıcıları meydana gelen değişimi kabul etmeyebilir. Bu da 2017 senesinde Bitcoin Cash ve Bitcoin’de olduğu üzere hard fork’a ya da topluluk bölünmelerine sebebiyet verebilir.
Niçin 2. Katmana Gereksinim Duyulur?
Bitcoin’in ve Ethereum’un en büyük problemi ölçeklenebilirliktir. Bir ağın artış gösteren yükünü ne denli hızlı yönetebildiğini ölçeklenebilirlik ifade etmektedir. Blokların ebatı ve ve bulunma müddeti her bir blokzincirde farklılık göstermektedir. Bitcoin ve Ethereum’da blokların ebatı sabittir. Ayrıca bir sınırı da mevcuttur.
Sınırın olması bir blokta mevcut olabilecek işlemin sınırı vardır. Ağların başına saniye bazında işlem ücreti istenmektedir. Ethereum’da sayı işlemcileri 10-25 arasında seyrederken Bitcoin’de 7 işlem yapılabilir. Zincirlerin ötesinde birikmekte olan bütün verileri tutan cihazlar tam düğüm olarak isimlendirilir.
Blokzincirde yeni bir blok mevcut olduğu zaman full nodelar yeni bulunmuş olan parselin hücrelerini indirir. Böylece öteki nodelarla senkronize olmaları sağlanır. Birtakım saniye programları başına işlem yapılması ve onay almasının askıya alınması adına blokların çalışmasını artırmayı yahut da daha hızlı blok üretimini dener.
Söz konusu çözüm gerek cihazların senkronize edilmesi güçleşir hem de tam düğümü kurmak adına indirilmesi gereken veri yükünün artmasına neden olur. Full node kurmayı verilerin birikmesi ve katlanarak donatım sağlaması da zor hale getirir. Tam düğüm kurmanın güçleşmesi merkeziyetsizliği zedeler. Buna Blockhain Trilemma adı verilir.
Bitcoin ve Ethereum ağlarının saniye bazında işlem adedi düşükken ağ onayları uzun ve pahalı hale gelir. Güvenliğe ve merkeziyetsizliğe zarar veren bölmelerin ölçeklendirilebilmesi adına Layer 2. katman çözümüne yönelim sağlanır.
