NFT’ler sanat, ses, video ve video oyunlarındaki içeriklerle birlikte diğer yaratıcı çalışmaların şekillerine benzer dijital dosyalar içerisinde temsil edebilir. Bu dijital dosyaların kendilerine sonsuz bir şekilde yeniden kopyalama yapılabilirken, onları temsil edebilen temel blok zincirleri içerisinde izlenerek alıcılara sahiplik konusunda garanti sağlarlar. Ethereum, Bitcoin Cash ve Flow gibi benzer blok zincirleri her birinin NFT kullanımlarında tanımlanmak için kendine jeton standartları belirler.
Dijital sanatlarda, video oyunu öğelerinde ve müzik dosyaları gibi dijital kreasyonlarda metalaştırmak için fayda sağlanabilir. Fakat, orijinal dosyalar içinde herhangi bir kopyaya erişim, jetonun sahibiyle sınırlı tutulmamaktadır. İlk NFT’ler Ethereum tabanlıdır ve 2015 yılı civarında meydana çıkartmıştır. Daha önce kripto para birimlerinde spekülasyon yapan benzer yatırımcılar, büyük ölçüde artan hacimler üzerinde alım-satım yapmaya başladıkça, artan Pazar talebine yönelik spekülasyonlarda da artışa neden oldu.
Çoğunlukla, hisse garanti ispatı blok zincirinden daha çok enerji tüketen emek ispatı blok zincirin içerisinde çalışırlar.
NFT Nasıl Oluşturulur?
Benzeri olmayan bir dijital öğeyi temsil eden, dijital defter olan blockzincirde depolanabilen bir veri birimidir. Bitcoin ve birçok ağlardan veya yardımcı programlardan belirteci gibi kripto para birimlerinde olan durumun aksine, NFT’ler kriptografik bir belirteç özelliği taşır ve karşılıklı olarak değiştirilemez. Bir dosyada veya bir sanat eserinde, KnownOrigin, Rarible veya OpenSea gibi açık artırma pazarlarına yüklendirilmesiyle oluşur. Bu, dijital defterin içeriğine kaydedilen dosya, kripto para birimleri ile satın alınan ve yeniden satılan bir NFT olarak bir kopyasını barındırır.
Bir sanatçı, bir eseri temsil edebilen bir satma imkanını yaratabilse bile, sanatçı eserin telif hakkını elinde bulundurabilir ve aynı çalışmada daha fazla NFT’sini yaratabilir. Alıcısı öncelikle bilmek gerekir ki “orijinal” dijital dosyaya özel erişimi ede edemez. Belirli bir çalışmasında yükleyen kişi, kendisinde orijinal sanatçı olduğunu kanıtlaması gerek kalmadan yaratıcıda izni olmadan sanatın kullanıldığına dair birden fazla durum olmuştur.
NFT’nin Diğer Kripto Paralardan Farkı Nedir?
“Non-Fungible Token”, bölünmesi mümkün olmayan ve benzerinden tekrar bir daha üretilme işleminin mümkün olmadığı bir dijital varlık (token) anlamına gelmektedir. “Fungible” olan Bitcoin ve Ether gibi kripto paraların hepsinin aksine, NFT’ler benzersiz dijital varlıklardan oluşmaktadır. Bir örnekle açıklanacak olursa bugün bir Bitcoin’i veya Ether’i parça parça bölerek alıp sonra satın alabilir ve aynı kripto para için kendi birimleri arasında takas işlemini yapabilirsiniz. Ancak özel olan dijital varlıklardan bilinen, eşi olmadığından herhangi bir başka token ile takas edilemez. İçsel değeri konusu için de üreticisi veya yatırımcısı tarafından belirlenmektedir.
NFT’ler Nasıl Üretiliyor?
Ethereum’un geliştiricileri sayesinde hazırlanmış ERC-721 token standartlarına göre üretilirler. Kullanıcılar blockchain’in teknik dünyasında boğulma yaşamaması için işlemlerin kolayca gerçekleştirilmesi için ne mümkünse içeriğinde bu platformları bulundurur. Üretmek için ihtiyaç olan tek şey dijital kripto para cüzdanıdır. Üretilmek istenen dosya, bu platformlardan yararlanarak IPFS sistemi içine yükledikten sonra NFT’nin değiştirilemeyecek parametrelerini belirlemesidir. Kaç tane üretimesi gerektiği, fiyatı, bir sonraki satışlarında ne kadar pay ödenmesi gerektiği, gibi özellikleri bulunduktan sonra blockchain ağında işlem ücreti ödenerek NFT’ler üretilmiş olur. İşlemin tamamlanmasının ardından, kripto para cüzdanlarına aktarım yaparak üretimin gerçekleştirildiği tüm blockchain’de kayıt altına alma işlemini yapar.
Yatırım Aracı Mıdır?
Oluşturulan tasarımları gereğince diğer kripto para birimlerinden farklı ve değerlerine göre emir tahtasından çok eser üreten kişi veya yatırımcısı belirleme yapar. Yatırım konusunda, dijital sanat eseri üzerinden yorum yapılacak olunursa, fiziksel sanat eserlerine yatırım yapmaktan çok da farkı olmamaktadır. Benzer bir şekilde koleksiyonların parçaları halinde satın alınan bir varlığın değeri üzerine, o varlığın ne kadar nadir olduğu, yaşı ve kozmetiği gibi parametreler belirlenmektedir.
Ses Getiren NFT Satışları
Son dönemde ilgi çeke satışlar arasında olan NFT’leri gündeme taşındığında, ABD’li sanatçı Beeple (Mike Winkelmann),eserlerinden oluşan bir kolajı müzayede evi Christie’s tarafından düzenlenen açık artırmayla 69.4 milyon dolara satmıştır. NBA Top Shot uygulaması desteğiyle satışı yapılan Lebron James’in smaç video 77 bin dolara kendi alıcısına kavuştu. Twitter CEO’su Jack Dorsey’in tweet’i 2.9 milyon dolara Türk asıllı bir kişi tarafından satın alındı. Elon Musk ise, içeriğinde GIF ve müzik olan tweet’ini piyasada satışa çıktığında son günlerde Cüneyt Özdemir’in attığı tweetin de 10 bin dolara satılmasına sebep oldu.
NFT’lerin Nasıl Bir Etkisi Olacak?
Bugün için olan kullanımları dikkate alındığında ilk olarak fikri mülkiyet problemlerine çözüm getirdiği söylenebilir. Dijital ortamlarda ise bir eseri kopyalamak hızlı ve kolay iken; Eser hakları konusunda kime ait olduğunu ortaya koyarak bu sorunu çözmeye yardımcı oluyor. Programlanabilen bir dijital varlık oldukları için sanatçılar için bir sonraki satıştan alacakları payları da NFT’nin içine kodlayabiliyorlar. Böylece satışın olması durumunda, belirli miktar sanatçıların cüzdanına otomatik bir şekilde aktarım yapıyor.
Eserlerin dijital olma durumu dünyanın her yerinde, her tarzda kullanıcıların satın almasına olanak sağlamaktadır. Müşteri kitlesi dijitalleşmeler ve gelişmeler sayesinde alanlarda genişleme yaşadıkça esere ulaşabilir ve yatırım yapmak isteyen kişilerde sayılarda ve dolayısıyla talep artış görülür. Talep artışı oldukça fiyat yükselir ve talep arttıkça arz da artar. Hem daha fazla eserde hem de farklı fiyat seviyelerinde eserler piyasaya çıkar. Bu da yatırımcılar ve sanata ilgi duyanlar açısından ulaşılabilirliği arttır ve daha çok eserin satılmasını sağlayarak, ekosistemi genişletir.
