İş, alışveriş, fatura ödeme, eğlence, yardımlaşma gibi pek çok alan sanal ortama taşınmış durumdadır. Haliyle yatırımcılık da dijitalleşmeye hak kazanarak bu çerçevede kendi kavramlarını oluşturmuştur ve NFT yatırımının risk faktörleri de bu doğrultuda merak konusu haline gelmiştir. NFT nedir, taşımakta olduğu risk faktörleri nelerdir gibi sık sorulan birtakım soruların cevaplarını almak üzere yazımıza göz atabilirsiniz.
NFT Nedir?
Yukarıda da bahsettiğimiz üzere yatırım işlemleri de artık sanal ortam üzerinden gerçekleştirilmeye başlamıştır. Bu, yatırımcılara pek çok avantaj sağlamaktadır. Zamandan ve enerjiden tasarruf etmeyi kolaylaştıran dijital yatırımcılık, öğrenilmesi gereken birtakım hususları bünyesinde barındırır. Bu alanda kullanılmak üzere türetilmiş olan kavramlar özellikle çalışanların ve yatırımcıların ortak dili haline gelmiş durumdadır.
Bu ortak dili ince detayına kadar öğrenmek dijital yatırımın istenilen biçimde gerçekleştirilmesine zemin hazırlayacaktır. Bunun yanı sıra söz konusu alana hâkim olmayı, böylece yatırımları daha bilinçli yapmayı da mümkün hale getirecektir. Sanal yatırım alanında yüzlerce kavrama rastlanılabilir. Bu terimlerden en sık kullanılanı elbette NFT’dir. Öncelikle NFT’nin ne olduğu ile ilgili bilgi sahibi olmak gerekir.
NFT, ismi sıkça duyulan bir terimdir ve uzmanlar tarafından devrim olarak nitelenmektedir. Kripto paralarla berber NFT’nin altyapısını da blockhain teknolojisi meydana getirmektedir. Gerek yerli gerekse yabancı yatırımcılardan bu alana ilgi son derece yoğundur. Hatta influencer ve ünlü sanatçıların da söz konusu alanda yatırım yaptığı bilinir. Bu bir trend haline gelmiş durumdadır.
NFT, Non- Fungible Token biçiminde açılır. Yerine bir yenisinin koyulamayacağı, bir diğer deyişle kopyalanması mümkün olmayan dijital varlıklar NFT olarak isimlendirilir. Mesela 1 tane Ethereum yerine bir başka bireyden 1 Ethereum almak sureti ile elde bulunan coinler takas edilebilir. Ancak bu, Leonardo Da Vinci’nin “Mona Lisa” adlı eseriyse bu tablonun bir kopyası daha yoktur. Bu tablonun yerine yenisini koymak mümkün olmamaktadır.
Söz konusu teknoloji yalnızca sanat eserleri için kullanılmamaktadır. Gifler, sesler, videolar, paylaşılmış olan ilk tweetler, fotoğraflarda dahi NFT biçiminde satışa sunulabilir ya da satın alınabilir. Bu alanın altyapısının da blockhain oluşturur. Blockhain teknolojisi sayesinde NFT elde eden kurumlar ya da bireyler hem telif hakkı elde eder hem de ayrıca bir sahiplik lisansına sahip olur.
NFT teknolojisi Metaverse ile edinilen evde rahat bir biçimde kullanılabilir. Yani Metaverse dünyasında edinilmiş olan evin duvarlarına satın alınan NFT’ler asılabilir. Tıpkı gerçek dünyada evin duvarlarına asılan posterler gibi bu NFT’ler de böyle kullanılabilir. Söz konusu teknoloji oyun, spor, sanat, kamu hizmetleri, koleksiyonculuk gibi pek çok alanda kullanılabilir. Uçak biletleri, tapular, albümler, resimler, videolar NFT’ye dönüştürülebilir ve kullanılabilir.
NFT Yatırımının Risk Faktörleri Nelerdir?
NFT’ler 2021 senesine damga vurmuş durumdadır. Haliyle NFT’ler Pazar yerlerinde yoğun bir ilgiyle karşı karşıya kalmıştır. Dijital dünyayla insanların geleceği olarak nitelendirilen Metaverse ile bunun temelleri olan NFT’lerin sunmakta olduğu pek çok avantaj mevcuttur. Ancak avantajlarının yanında risk faktörlerinden de söz etmek gerekir. NFT yatırımının risk faktörleri ile ilgili şu başlıkları açmak mümkündür.
Regülasyonlar
Yukarıda da belirtildiği üzere NFT’ler birçok farklı avantajı bir arada barındırır. Ancak art niyetle kullanılan NFT’lerin de mevcut olduğu bir gerçektir. Mesela NFT’leri alımında ya da satımında alıcıyla satıcının kimliğinin belirsiz olması nedeniyle kara para aklama durumları meydana gelebilir. Devletler gerek bu gerekse buna benzer durumların önünü alabilmek için birtakım düzenlemeler gerçekleştirebilmektedir.
Depolama ve Saklama
NFT yatırımının risk faktörleri arasında depolama ve muhafaza etme konusu geniş bir yer tutar. Satın alınmış olan NFT’lerin ne şekilde muhafaza altına alındığı ve depolandığı güvenlik açısından son derece önem arz eden bir husustur. NFT’ler Ledger tarzı fiziksel cüzdan içerisinde, IPFS gibi merkeziyetsiz ağlarda, kripto cüzdanlarında ya da merkezi olmayan sunucularda depolanabilmektedir.
Sahip olunan cüzdanların anahtar sözcüklerinin unutulması, cüzdana erişimin mümkün olmaması anlamını taşır. Satın alınmış olan NFT’nin IPFS tarzı merkeziyetsiz değil de sabit bir sunucuda depolanıyor olması sunucu saldırıyla karşılaştığı zaman ya da herhangi bir biçimde çökmeye uğradığı takdirde NFT’lerin kaybedilmesi riskini taşır. Bu da NFT yatırımının risk faktörleri arasında bulunur.
Değerleme
Kimileri için NFT’ler yalnızca sanat eserlerinden ibarettir. Ancak kimileri açısından bu NFT’ler ticari anlamda ön planda tutulur. Bireyler NFT satın alarak ve NFT satışı yaparak gelir elde eder. Bu durum kimi vakit olumsuz neticelerle karşılaşılmasına sebep olabilir. Bunun nedeniyse NFT’lerin oldukça hassas bir değer yapısına sahip olmasıdır.
Mesela 10 EHT gibi bir değer taşıyan NFT, sonradan 1EHT üzerinden işlem görebilmektedir. Haliyle bu durumu NFT yatırımının risk faktörleri arasında görmek son derece doğaldır.
Nadirlik sistemi, kıtlık gibi birtakım parametreler olsa bile NFT’lerin sahip olduğu değer büyük oranda alıcının biçmiş olduğu değere bağlıdır. Mesela EtherRock isimli bir proje yalnızca 100 tane bulunan bir taş koleksiyonu sunmaktadır. Bu taşlar bir amaca hizmet etmezler ya da bir fonksiyon taşımazlar.
Fakat bu taşlardan biri yaklaşık olarak 1,3 milyon dolara satılmıştır. Yani insanlar bir işlevi olmadığı halde bu taşlara sadece övünç kaynağı gözüyle bakarlar ve çok büyük paralar ödeyebilirler. Bu da NFT yatırımının risk faktörlerinden biri olarak değerlendirilebilir.
Dolandırıcılık
NFT’lerin takip edilebilirlik niteliği sahte ya da kopya eser olayının önüne geçse bile hâlâ dolandırıcılık olaylarının varlığından söz edilebilmektedir. Bazı dolandırıcılar orijinal sanat eserlerinin kopyalarını üretir ve insanları kandırmaya çalışabilir. Kimisiyse ünlü bir sanatçının kılığına girer ve eser satışı yapmaya çalışır.
NFT imalinin hem kolay hem de maliyetsiz bir biçimde gerçekleştirilmesi bir avantajdır ancak bu gibi durumlar da yaşanabilmektedir. Bu da NFT yatırımının risk faktörlerinden sayılmaktadır.
Akıllı Sözleşmeler
NFT yatırımının risk faktörleri arasında akıllı sözleşmeler de mevcuttur. Blockhain ağı üstünde işlemlerin gerçekleşmesini sağlayan kontratlar akıllı sözleşmeler olarak isimlendirilir. Fakat kimi zaman akıllı sözleşmelerde bazı açıklar bulunabilir. Bireylerin NFT’lerini tuttukları ağlar birtakım saldırılara maruz kalabilir. Bu konuda dikkatli olunmalıdır.
