Proof of Stake protokolünde staking (gelirden pay elde etmek) yapmak ve işlemlerini teyit etmek isteyen topluluk üyelerinin dijital varlıklarını bu doğrultuda kullanmak üzere sabitlemesi gerekmektedir. Staking olarak nitelendirilen bu sabitleme ya da başka bir deyişle kilitleme işleminde bu işlem için gerekli olan cüzdandaki miktar, kilit kaldırılana dek cüzdanda sabit kalmakta ve topluluk üyelerinin hissesi olarak işaretlenmektedir.
Bu türden bir algoritma kullanılan blok zincirlerinde topluluk üyeleri blok doğrulama ödülleri ve diğer üyelerden tahsil edilen işlem ücretlerini sahip olduğu hisseye göre paylaşmaktadır. Bu işlemi, halka açık bir holdingin hisselerini satın almaya benzetmek de mümkündür. Daha çok hissesi bulunan ortakların, holdingin dağıttığı kâr payından daha yüksek miktarlarla faydalanması gibi, staking amacıyla daha çok coin ayıran topluluk üyeleri de gelirden yüksek oranlarda pay alabilmektedir.
Proof of Stake Nedir?
Bir tür mutabakat mekanizması olarak nitelendirilen Proof of Stake (PoS), kripto dünyasında sıkça kullanılan Proof of Work’un neden olduğu çeşitli sorunları ortadan kaldırmak üzere geliştirilmiş bir sistemdir. Hisse ispatı adıyla da bilinen bu sistem, ilk kez 2011 yılında gündeme getirilmiştir. Bu iki sistem de bir blok zincirinde topluluk üyelerinin herhangi bir konu üzerine hem fikir olmasını sağlama amacı taşımaktadır. Fakat iki sisteminde hedefe ulaşırken izlediği yollar değişebilmektedir.
Stake Etmek (Staking) Ne Anlama Gelir?
Kripto para piyasalarında sıklıkla karşılaştığımız terimlerden biri de staking ya da stake etmektir. Her iki terim de aynı anlamı ifade ederken, ağ kullanıcısının sahip olduğu kripto parayı sisteme kilitlemesiyle gelir elde edilmesi anlamına gelir.
Proof of Stake sisteminin yapısına göre gerçekleştirdiği işlemleri doğrulamak ve elde edilen gelirken pay almak isteyen birçok ağ kullanıcısının, elinde bulunan dijital varlığı kilitlemesi gerekir. Doğrulayıcılar, varlıkların kilitli kaldığı süre zarfı boyunca herhangi bir transfer işlemi gerçekleştiremez.
Prensip açısından bakıldığında her bir ağ kullanıcısı kripto varlığını sisteme kilitleyerek stake edebilme şansına sahiptir. Fakat blok doğrulama şansı elde edebilmek için her ağın kendi çıkarları gereği belirlediği bazı şartları bulunmaktadır.
Blok doğrulaması ve stake ödülü elde edebilme durumu çoğunlukla hisselerin miktarına bağlı olarak değişebilmektedir. Buna göre ağda yer alan totaldeki varlığın yüzde 1’i kadar kripto varlığını sistemde kilitleyen ağ kullanıcısı, bütün blokların yüzde 1’ini doğrulama şansı elde edebilmektedir.
Proof of Stake Nasıl Çalışır?
Proof of Stake algoritması, bir sonraki bloğun doğrulayıcısı olacak node’u belirleyebilmek adına rastlantı durumu, hisse yaşı ve node’un elinde bulunan kripto para miktarı türünden unsurlarının kombinasyonundan meydana gelen bir süzgeç durumu söz konusudur.
Bu algoritmada blokların kazılmadığını, aksine oluşturulduğunu söylemek daha yerinde bir izah olacaktır. Proof of Stake mekanizması kullanılan bir kripto para ağında çoğunlukla geçmişte kazılan bloklar satışa sunulmaktadır. Bunun dışında ilk olarak Proof of Work (PoW) mekanizmasından başlayıp sonrasında Proof of Stake mekanizmasına geçiş yapılması da sıklıkla rastlanan bir durumdur. PoW mekanizmasında madencileri ödüllendirebilmek adına yeni kripto para birimleri üretilirken, PoS mekanizmasındaysa ödül olarak işlem ücretleri paylaştırılmaktadır.
Proof of Stake mekanizmasını tercih eden her bir coinin kendisi ve kullanıcısı için doğru bir bileşim olduğuna inandıkları, kendisine has bir kural ya da yöntemleri mevcuttur.
Bir blok oluşturabilmek adına node tercihi yapıldığında, tercih edilen node blok işlemlerinin doğru olup olmadığını kontrol etmekte, imzalayarak blok zincirine dahil etmektedir. Bu durumda söz konusu blokta yer alan işlemlerin masraflarına yönelik ödüller node’a kazandırılmaktadır.
Bir node’un blok inşasından vazgeçmesi durumunda koyulan hisse ve elde ettiği ödüller bir zaman sonrasında serbest bırakılmaktadır. Bunun nedeniyse söz konusu node tarafından blok zincirine hileli olarak herhangi bir blok eklenip eklenmediğini tespit edebilmek adına ağa yeteri kadar zaman kazandırmaktır.
Algoritmanın Güvenliği
İlk olarak ortaya koyulan hisse, para basıcı node’un hileyle gerçekleştirilmiş işlemleri oluşturup onaylamaması açısından bir tür tedbir görevi üstlenmektedir. Ağın hileyle yapılmış bir işlemi tespit etmesi halinde para basıcı node hem hissesinden belli bir miktarı hem de ilerleyen süreçlerde blok oluşturma olanağını kaybetmektedir. Dolayısıyla hisse ödülden daha çok olduğu durumlarda para basıcı node’un hileli işlem teşebbüsüyle elde ettiği kripto paradan daha fazla kaybetmesi söz konusu olacaktır.
Ağı aktif bir şekilde kontrol ederek hileyle yapılan işlemleri onaylamak adına node’un ağda en fazla hisseye sahip olması gerekmektedir. Bu durum yüzde 51 saldırısı olarak da nitelendirilmektedir. Coinin değeri göz önünde bulundurularak ağ kontrolünü elinde tutmak, dolaşımdaki arzın yüzde 51’ine sahip olmak anlamına geldiğinden son derece güçtür.
Proof of Stake mekanizmasının sunduğu en önemli avantajlardan biri güvenli olması ve enerji verimliliği sağlamasıdır. Daha çok sayıdaki topluluk üyesi az maliyetli ve kolay olması sebebiyle node olmaya yönlendirebilmektedir. Diğer yandan sürecin rastgele olacak şekilde yönetilmesi, blokların kazılması konusunda maden havuzlarına olan ihtiyacı ortadan kaldırmaktadır. Üstelik ağın merkeziyetsiz bir hale getirilmesine de neden olmaktadır. Ödül olarak verilmesi söz konusu olan coinin oluşturulması ihtiyacı daha az olması, coin fiyatının da sabit kalmasını sağlayabilmektedir.
Kripto sanayisinin devamlı olarak değiştiği, yenilendiği, geliştiği ve yeni algoritmaların denendiği göz önünde bulundurmak faydalı olacaktır.
