Smart contract çalışmaları ilk olarak 1993 yılında Nick Szabo tarafından yapılmıştır. Söz konusu çalışmalarında Szabo, geleneksel yazılı kontratlarda yer alan sözleşme amacı, taraf bilgisi, sözleşmede yer alan mal ve ödeme gibi bilgileri dijital ortamda programlamıştır. Aynı zamanda kontrat terimini resmi fakat daha az masraflı hale getirmek için de çalışmalar yapmıştır.
Merkezi olmayan ve dağıtık bir ağda tutulan akıllı kontratlar geçmişe yönelik işlemlerin önlenmesi, if then prensibiyle çalışması, geleneksel sözleşmelere nazaran hızlı ve az masraflı olması gibi özellikleri sayesinde günlük hayatta önemli bir yer edinmeye başladı. Smart contract’ların ne olduğu ne işe yaradığı hangi alanlarda kullanıldığı gibi konularda merak edilen tüm detayları sizin için derledik.
Smart Contract Nedir?
Smart contract ya da başka bir deyişle akıllı kontrat, belli başlı şartlar yerine getirildiğinde sözleşme tarafları arasındaki güvenliği sağlamak üzere geliştirilen bir bilgisayar programı olarak ifade edilir. Geriye döndürülmesi mümkün olmayan bu kontratlar, işlemin taraflar arasında belirlenen şartlara göre gerçekleştirilmesini sağlar.
Akıllı kontratları, günlük hayatta kullandığımız sözleşmelerden farklı kılan bazı özellikler bulunur:
- Bilgisayar ortamında kod bloklarıyla saklanması,
- Geriye dönük düzenlenme yapılmasını engellemesi,
- Sözleşme içeriğinin şifrelerle saklanıyor olması,
- İnsan eliyle yapılabilecek hatalara müsaade etmemesi,
- Tarafların anonim kalmasını sağlayabilmesi,
- Şartlara göre otomatik olarak tutulması, aksi halde çalışmaması gibi özellikleri, smart contract’ları diğerlerinden ayıran özelliklerdir.
Smart Contract Nasıl Çalışır?
Akıllı kontrat if then prensibiyle çalışan bir programdır. Bu türden kontratlarda taraflar sözleşme konusu hakkında birtakım şartlar belirtir ve kabul ettiklerine dair kriptograifk imzalarını sözleşmeye geçirir. Bu aşamadan sonra akıllı kontratlar merkezi olmayan ancak herkese açık bir blockchain ağına aktarılarak tetiklenmeyi bekler. Yüksek ölçüde hazırlanan kontratlarda güncelleme ya da silme işlemleri akıllı sözleşmelere aktarılarak kontrata müdahale edilmesine olanak sağlanabilir. Dolayısıyla bu hususta dikkatli olunması önerilir.
Smart Contract Nerelerde Kullanılır?
Akıllı kontratlar;
- Anonim taraflar arasında işlemlerin gerçekleştirilmesi,
- Noterliğin güvenilir bir sözleşme oluşturma ve anlaşmazlıkları çözüme kavuşturma sorumluluğu üstlenmesini sağlaması,
- Oylamalardaki güvensizliği ortadan kaldırması,
- Belirtilen şartlar çerçevesinde sigortalama yapılmasını sağlaması,
- Emlak sektöründe ipotek etme sürecini hızlandırması ve güvence altına alması,
- Endüstrici kayıtlarının hızlı bir şekilde ve güvende tutulmasını sağlaması,
- Alış-satış işlemlerinin sorunsuz olarak gerçekleştirilmesine yardımcı olması gibi konularda önemli faydaları bulunur.
Akıllı kontratların kullanımının dahil olduğu alanların yanı sıra dahil olması beklenen alanların çokluğu dikkat çekiyor. Son derece güvenli ve kullanışlı olan bu uygulamanın yakın zamanda daha geniş alanlarda kullanılması bekleniyor.
Temelden incelemek gerekirse; otomat makinesine ait takas kontratı türündeki bir smart contract, taraflar arasındaki gizliliği ve güveni sağlar. Aynı zamanda sözleşmede yer alan koşuları da en kısa sürede minimum maliyetle hayata geçirmeyi hedefliyor.
Akıllı kontrat oylama sistemleri, başta alım ve satım olmak üzere pek çok kritik karar mekanizmasında güven oluşturacağı ön görüşüne sahiptir. Bu nedenle de aracı ya da harici mekanizmaları çoğunlukla devre dışı bırakarak işlemleri talep edildiği üzere gerçekleştirebilme imkânı sunuyor.
Geleneksel yazılı sözleşmelerin dijital bir ortama aktarılarak bir anlam ve değer kazanmasını sağlayan smart contract ya da akıllı kontratların ilerleyen süreçlerde kamu kurum ve kuruluşlarında da kullanılması bekleniyor.
